ما ذاتا بدیم!

استوری اول: یک فیلم کوتاه از رانندگی یک پسربچه با ماشین اسباب‌بازی‌اش را گذاشته‌است. پسری حدودا چهار،پنج ساله با عینک دودی که با یک موسیقی هیجان‌انگیز وارد می‌شود. بعد با دقت فراوان شروع می‌کند به پارک کردن ماشین بین دو ماشین دیگر. زیرش نوشته «ببین چه خوشگل رانندگی می‌کنه این کوچولو».
استوری دوم:ادامه پارک کردن پسربچه است. زیر این یکی نوشته: «من که میگم از ما خانوما خیلی بهتر پارک می‌کنه موافقید؟» مشت اول را علیه زنان خیلی جانانه پرتاب کرد سمت همه‌‌مان. ولی کاش همین یک مشت بود. وقتی روی آیکون  زدم ناباورانه دیدم ۶۷ درصد زده‌اند! یعنی تقریبا دو سوم شرکت‌کنندگان موافق این گزاره بودند! انگار یک‌سری زنان روبه‌رویمان موج مکزیکی می‌رفتند و همزمان با شعارهایشان لهمان‌ می‌کردند. مشت دوم را هم خوردیم؛ اینبار هم از خودمان؛ اما محکم‌تر...خدا می‌داند چند نفر از زن‌ها با این مشت‌های پی‌درپی سرشان گیج می‌رود و ناک‌اوت می‌شوند...
استوری سوم:روز جهانی زن را تبریک گفته بود...

مادر نمونه!

چندسال پیش کلاسی شرکت‌کردم که دقیقا خانم پشت‌سرم با یک‎بچه کوچک آمده‌بود. از همان اوایل کلاس تا آخر کلاس بچه ناآرام بود و گریه کرد جز دقایقی که مادر بچه را بیرون برد. می‌توانم بگویم تقریبا هیچ از آن کلاس دوساعته نفهمیدم. حالا عکس آن خبرنگار بچه‌به‌بغل مرا یاد آن روز کلاسم انداخت.

 

اشتغال زنان را از چند منظر میتوان نگاه‌کرد:

دولت: اسلام برخلاف شاخص توسعه فقط به حضور اجتماعی زن فکر نمی‌کند بلکه به کیفیت حضور او اهمیت می‌دهد. کشوری که دغدغه فرزندآوری دارد برای مادران شاغل چه کرده‌است؟ ما قانون در این زمینه زیاد داریم ولی ارگان‌های کمی آن را اجرا می‌کنند. مثلا الزام وجود مهدکودک توسط کارفرما در جایی که تعداد کارمندانش بیشتر از ده‌نفر است. البته در بعضی‌جاها هم خلاءقانونی وجوددارد. در منشور «حقوق و مسئولیت های زنان در نظام جمهوری‌اسلامی‌ایران» در ماده 107 نوشته‌شده: «حق برخورداری از تسهیلات و ضوابط و قوانین متناسب با مسؤلیت‌های خانوادگی(همسری–مادری) زنان در جذب، بکارگیری، ارتقاء و بازنشستگی آنان در زمان اشتغال»؛ آیا قوانین متناسب با این ماده وجود دارد؟ آیا زمان مرخصی بارداری و زایمان کافی است؟ و در فرض کفایت آیا زنان مطمئن هستند که جایگاهشان بعد از مرخصی حفظ می‌شود؟ آیا ساعت کاری زنان با مردان باید یکسان باشد؟ اگر آن زن مادر باشد چطور؟

خانواده: عوامل متعددی می‌تواند وجود داشته‌باشد ولی اینجا به فراخور متن درباره «اشتغال یک‌مادر» حرف میزنیم. قطعا برای مادری بیش از میزان حضور، کیفیت حضور اهمیت دارد؛ پس برعکس خیلی افراد نمیتوان و نمیشود مادر خانه‌دار را به صرف خانه‌دار بودن برتر از مادر شاغل دانست. البته صلاح مملکت خویش خسروان دانند و خوب است افراد نظاره‌گر از بیرون، دایه مهربان‌تر از مادر نباشند ولی یک نکات عمومی هم وجود دارد؛ مثلا از نظر روانشناسان بچه در سنی آمادگی جداشدن از مادر را دارد به‌طوری‌که امنیت بچه را به خطرنمی‌اندازد؟

زن: من نه مانند بعضی فمنیست‌ها معتقدم همه زنان باید از خانه بیرون بیایند و نه مانند بعضی سنتی‌های افراطی معتقدم زنان باید در خانه بمانند. یک‌امر خیلی مهم  که برای تصمیم‌گیری دراینباره اهمیت‌دارد خود «زن» است. قطعا بهترین تصمیم، تصمیمی است که نه زن را نادیده‌بگیرد و نه خانواده را.

 

حالا باتوجه به این‌نکات برمی‌گردم به اول متن. آیا واقعا حضور یک‌مادر همراه فرزندش در موقعیت کاری ستودنی است؟ اگر هست برای چه‌کسی؟ آیا مادر با وجود بچه تمرکز کافی دارد؟ آیا محیط اجازه حضور بچه را میدهد؟ اینکه در آن محیط جایی وجود داشته‌باشد که بچه را چندساعت نگه‌دارد ستودنی‌تر نیست؟!

به چه قیمتی؟!

 

یکی از کلیشه های جنسیتی رایج و سودآور هم راستا با جهان سرمایه‌داری استفاده از زن به عنوان یک کالاست. یعنی در جهانی که همه به دنبال مصرف بیشتر و سود بیشتر هستند کالاانگاری امری عادی می‌شود. کالاانگاری برای فروش کالای بیشتر! زنان در این قضیه سردمدار هستند و استفاده از زیبایی زنان، بدن زنان، جذابیت جنسی زنان هم چنان یکی از بهترین روش های سودآوری شناخته میشود. درحالی که امسال قبل و حین المپیک زنان ورزشکاری از جمله ورزشکاران آلمان و نروژ به لباس نیمه عریان خود اعتراض کردند و جهان را با این چالش روبه رو کردند که « ورزش که همان ورزش است پس چرا لباس زنان عریان تر از لباس مردان است» و حتی برای تغییر این لباس ها جریمه شدند درست در همین زمان و همراه با روشنگری زنان ورزشکار و درحالی که جهان دارد به این شی‌انگاری زنان واکنش نشان میدهد در ایران خودمان ما با یک پسرفت تاریخی رو به رو میشویم! بعد از تبلیغ بی محتوای شکلات پارمیدا حالا با تبلیغ بی‌محتواتر بستنی دومینو روبه روییم. استفاده از زن به عنوان ابژه جنسی برای فروش بیشتر...

یقین دارم اگر کوتاه بیاییم این سریال ادامه خواهد داشت.

دختر یعنی کی؟

دختر چه کسی است؟ یعنی ما در فرهنگمان چه کسی را دختر می‌نامیم؟ دو دسته افراد در فرهنگ ما دخترند: اول آنهایی که هنوز ازدواج نکرده‌اند دوم دختر به عنوان نقش، به عنوان فرزند یک خانواده. اینکه ما در تقویممان یک روز به نام روز دختر داریم خیلی خوب است (البته کاش یک روز هم به نام پسر داشتیم) ولی چرا آنقدر تک‌بعدی؟ چرا روز دختر را فقط شامل گروه اول می‌دانیم؟اصلا چرا به این بعد توجه داریم؟ توجه به این بعد، وقتی «دختر» در سنین بالاست به یک تناقض زشت می‌رسد.فرهنگ ما از سویی ازدواج نکردن را برای کسی نمی‌پسندد، درحالی که فشار این نپسندیدن برای دختران خیلی بیشتر از پسران است از سویی دیگر یک روز را در تقویم برای دختران ازدواج نکرده نامگذاری کرده است. چطور با وجود این تناقض، به زن پنجاه ساله‌ای که هنوز ازدواج نکرده میتوان این روز را تبریک گفت؟! اصلا می‌شود تبریک گفت؟ اگر دلیل دخترنامیدن کسی نگاه اول باشد باید تبریک بگوییم ولی آیا درست است؟ آیا تناقض ندارد؟ اصلا این تبریک خود یک فشار بیشتر است البته غیر از افرادی که توانسته‌اند خودشان را از زیر این فشار نجات دهند.

 

به جایش بیاییم از منظر دوم به این روز نگاه کنیم. بیاییم به دختران، از این باب که نقش دختری دارند تبریک بگوییم. این منظر که هم شامل افراد گروه اول میشود و هم دوم، فقط نکات منفی نگاه اول را ندارد. 

 

 

میلاد حضرت معصومه(س) و روز دختر بر همه فرزندان دختر این سرزمین مبارک :)

«سمیرا زرگری»؛ خوانده یا خواهان؟!

سمیرا زرگری سرمربی تیم اسکی به خاطر ممنوع الخروج شدن توسط همسرش، از همراهی تیم ملی در ایتالیا جاماند. خبر واقعا شوکه‌آور است. نمونه مشابهش نیلوفر اردلان را هنوز که هنوز است نتوانستیم هضم کنیم که این اتفاق دوباره رخ داد. واقعا چندبار دیگر باید چنین اتفاق تلخی رخ دهد که قانون برخورد جدی کند؟ من موافق دخالت بی‌حدومرز قانون در مسائل خانوادگی نیستم ولی اینجا از آن جاهایی ست که نیاز بود قانون مقتدرانه ورود کند. چرا با فهم نادرست و ناقصمان از دین برای همه یک نسخه می‌پیچیم؟

 

اسلام ریاست خانواده را به مرد داده‌است نه از باب اینکه به مرد امتیاز یا حقی داده باشد، بلکه از این باب که مسئولیت سنگینی را بر دوش او بگذارد. مسئولیت داشتن، چندتا وظیفه هم بر دوش فرد می‌گذارد، اول: باید یاد بگیرد که چطور رفتار کند و چطور در آن جایگاه به وظایفش عمل کند. اصلا وظایفش چیست؟ یعنی مسئولیت با کارآمدی همراه است. صرف مذکر بودن که معنایش مسئول کارآمد بودن نیست. دوم: مصلحت افراد و خانواده را در نظر بگیرد، نه اینکه قلدرمآبانه زور بگوید. سوم از جایگاهش سوءاستفاده نکند، دقیقا در این مورد آخر قانون باید ورود کند. چون همه آدم‌ها صلاحیت، عقل و تقوای لازم را برای تصدی جایگاهشان ندارند. البته قرار بود مجلس قانونی را برای این موارد خاص تصویب کند که با اعتراض گروهی از فعالان زن، منتفی شد.

 

نکته خیلی مهم دیگر این است که در این قضیه به خصوص منافع ملی هم مطرح بوده است. قرار بوده فردی با پرچم جمهوری اسلامی ایران در آنورآب‌ها برای کشورش سرمربی‌گری کند و افتخار بیافریند. منافع ملی مگر کم چیزی است!؟ چطور می‌شود شوهر سرش را پایین بیندازد و لبخندکنان برود اداره گذرنامه و او را ممنوع الخروج کند و به حیثیت یک ملت و حکومت لطمه بزند و هیچ کس هم نپرسد چرا؟ اصلا همسر تو کیست؟ اصلا چرا در این موارد که بوی سوء‌استفاده از جایگاه می‌آید، نباید دادگاه صالحه‌ای تشکیل شود؟ اصلا کسی به تزاحم منافع ملی و منافع خانواده فکر کرده‌است؟

 

نکته دیگر اینکه فشار روانی که بر این فرد وارد شده است را کسی در نظر گرفته‌است؟ لا ضرر و لاضرار فی الاسلام از قواعد مهم و اساسی اسلام است چطور میشود ضرر روحی روانی این فرد را ندید. فردی که سالها برای این موقعیت زحمت کشیده عرق ریخته همه اش پیش چشم همسرش! و حالا در این موقعیت حساس همسرش او را محروم کرده چطور میشود این را نادیده گرفت؟

 

فیلم مبتذل عرق سرد اگر مبتذل نبود، اگر بلد بود چطور هنرنمایی کند، اگر صرف یک عقده‌گشایی سیاسی و ایدئولوژیک علیه مذهب نبود، باید همان زمان اتفاقاتی را رقم می‌زد که الان شاهد تلخی‌های مشابه نباشیم. حیف که نه هنر داشت، نه اخلاق و نه دلسوزی.

زن سوم؟ اول یا دوم؟

 

 برداشت اول:

مقاله‌ها را می‌خوانم. تقریبا همه‌شان در تحلیل رفتار بارداری و فرزندآوری سراغ زنان رفته‌اند‌. شاید بین آن همه مقاله فقط یکی نگرش مردان را، آن هم ناقص بررسی کرده بود ولی تا دلتان بخواهد از تحصیلات زنان، اشتغال زنان، فردگرایی زنان و ...صحبت شده بود و من مابین آن مقاله ها به این فکر میکردم که آیا مقوله جمعیت و فرزندآوری فقط به زنان مربوط است؟!

 

برداشت دوم:

جزوه را باز میکنم« دیدگاه انقلاب در مورد زن این است: هم مشارکت اجتماعی مهم است و هم خانواده مهم است...»

خیلی ها دوست دارند بگویند این نشدنی است این فقط وقتی به زبان می آید شیرین است ولی عملی نیست.

 

برداشت سوم

در تحلیل مشکلات و اشتباهات مربوط به «خانواده» زنان مقصر ردیف اصلی و حتی گاهی تنها مقصر شناخته میشوند؛ اگر رشد جمعیت پایین است، اگر در باروری به زیر سطح جانشینی رسیده ایم، اگر طلاق افزایش یافته، اگر ازدواج کاهش یافته انگشت اشاره به سمت زنان است.و این نگاه نشئت گرفته از این تفکر رایج است که خانواده تنها با زن فهم می‌شود. مرد جامعه دیروز در خانه حکمرانی می‌کرده است و در جامعه امروز فقط وظیفه تامین معاش دارد( که بعضی ها این را هم قبول ندارند!) وظیفه دیگری بر مرد مترتب نیست. اصلا جامعه با جوش و خروش این مردان(و گاهی زنان!) پیشرفت می‌کند وقتی اولویت ذهنی مرد همیشه جامعه باشد و تنها وظیفه اش در خانواده را تامین معاش بپندارد میشود همین اوضاعی که شاهدش هستیم. یعنی یا زن به مادری و همسری بپردازد و حضور اجتماعی نداشته باشد یا هم مادر و همسر و خانه‌دار باشد و هم فعالیت اجتماعی داشته باشد ولی زمانی که کم آورد، خسته شد، مریض شد باید یکی را فدای دیگری کند؛ همین. توقع کمک از سمت مرد بیجاست چون اولویت مرد همیشه جامعه است نه چیز دیگر...کاش یکبار در این نشست‌ها و همایش‌ها و مناظره ها با موضوع «تحلیل الگوی سوم زن» از نقش مهم و حیاتی مردان هم صحبت به میان می‌آمد..‌.

 

برداشت چهارم:

کلام امام موسی صدر در این مورد خواندنی است:

در این عصر قبول ندارم که گفته شود: «پشت هر مرد موفق یک زن ایستاده است.» زیرا این فرد موفق، هم می‌تواند مرد باشد و هم می‌تواند زن باشد. زن اگر بخواهد می‌تواند بزرگ باشد، همانگونه که مرد نیز اگر بخواهد می‌تواند بزرگ باشد.

 

 

چند مورد از خشونت های رایج علیه زنان...

 

‌

 

سمت راست تصویر را بخوانید بعد هم سمت چپ بالا را. جاهای دیگرش خیلی مهم نیست یا حداقل برای صحبت الان من اهمیت ندارد. «بیش از۶۰ درصد زنان ایرانی خشونت خانگی را تجربه کرده‌اند». شاید متعجب شوید که بگویم اولین واکنش من به این خبر یک خنده پت و پهن روی صورتم بود چون مطمئن بودم تحلیل کاملا علمی و موشکافانه و دقیق و عاقلانه پشت این موضوع است! بعد از این واکنش اولیه رفتم بیشتر جستجو کردم. توضیحات بیشتر اینکه:  این خبر مربوط به سال ۹۷ است و مربوط میشود به  گزارش روزنامه ایران. رضا جعفری، رئیس مرکز فوریت های اجتماعی سازمان بهزیستی کشور آنجا ضمن بیان « آمار ۲۰ درصدی همسر آزاری» میگوید  «پژوهش های انجام شده در ۲۸ استان کشور نشان می دهد حدود ۶۰ درصد از زنان ایرانی حداقل یک بار در زندگی زناشویی خشونت را تجربه کرده اند» طبق تعریف خشونت در سمت راست تصویر یعنی اگر مردی به همسرش بگوید  «چقدر غذات شور شده!» یا «چرا امروز صورتت انقدر بی‌روحه» یا شوخی بی‌مورد کند یا اینکه از روی عصبانیت به همسرش نگاه کند یا همه اخبار شبانه‌روز را ببیند و حوصله همسرش را سرببرد یا به اندازه کافی در خانه به همسرش کمک نکند، مهمتر اینکه تاریخ عقد و تولدش را فراموش کند برایش هدیه نخرد! و... همه اینها شامل خشونت می‌شود و حالا اینجا دو سوال مهم برایم پیش آمده؛اول اینکه آیا مردان با خشونت‌هایی از این دست در خانواده مواجه نمی‌شوند؟ و  سوال مهمی بعدی اینکه آن زنانی که این مسائل را هم در زندگی‌شان نداشته اند دقیقا چه شکلی اند؟ از آنها مهمتر همسرانشان است؛ آیا آدمند؟ روحند یا جن؟ یا فرشته؟ :)

پدرسالاری!

اگر مطالعات زنان خوانده باشید یا اگر چند کتاب فمینیستی خوانده‌باشید، مهمتر آنکه حرفهای چند فعال زن را دنبال کرده‌باشید متوجه می‌شوید که کلیدواژه آنها «پدرسالاری» و «قرائت مردانه» است. اولش برایتان جالب است، شما را به فکر وادار میکند و می‌پذیرید که این حرف تا حدودی درست است. جریان وقتی خسته‌کننده و مبتذل می‌شود که پای این دو واژه همه‌جا باز می‌شود؛ برای هر مشکل و مسئله اجتماعی بازگو می‌شود. آنقدر که آدم از این همه تکرار تحلیل دم دستی و ساده حوصله‌اش سر می‌رود و دنبال تحلیل دقیق‌تر و موشکافانه‌تر می‌گردد.آنقدر موارد استفاده و تعمیم دادن این مفاهیم زیاد است که گاهی به جای هم استفاده می‌شوند. مثلا در موضوع «علل علاقه کمتر زنان به مباحث اجتماعی و سیاسی» گفته‌می‌شود که قرائت مردانه از این مباحث موجب این امر شده‌است. در حالی که پیش از قرائت مردانه که تاحدی تاثیرگذار است به این امر توجه نمی‌شود که این عرصه‌ها عرصه‌هایی مردانه است. مردانه بودن موضوع پیش از تفسیر کردن مردانه است. البته بنده دارم از «هست ها» صحبت میکنم نه «بایدها»؛اینکه باید چگونه باشد مطلب دیگری است. نکته بعدی این است واقعا این قرائت مردانه پایانش کجاست؟ تا کجا می‌خواهد ادامه داشته‌باشد؟ انسانیت پس چه می‌شود؟ اگر آنقدر مرد بودن یا زن بودن مهم است پس تعریف انسان زن با انسان مرد هم باید متفاوت باشد. پس هیچ فهم، درد، احساس مشترک نباید باشد. و آن وقت چه کسی قرار است به ما بگوید فهم زنانه از زندگی بهتر است یا فهم مردانه؟! درحالی که در منابع دینی ما جنسیت امری عرضی است یعنی در خلقت اول انسانی به وجود آمده‌است و دوم مرد یا زن شده‌است. از طرفی با این نگاه ما فقط چیزی را می‌توانیم بشناسیم که آن را زیسته‌باشیم یا تجربه کرده‌باشیم در حالی که اینگونه نیست. حتی در همین مبحث مورد نظر نیز با این نگاه هیچ‌وقت نباید در علم‌ روان‌شناسی دنبال شناخت جنس مقابل باشیم. چون امکان شناخت وجود ندارد.وقتی عیب زنان را نمی‌گوییم و همه‌چیز را می‌اندازیم گردن مردان و پدرسالاری و قرائت مردانه وضعیت از این هم بدتر خواهدشد. کمی هم تیزی انتقاد را به سمت زنان بگیریم. زنان خودشان خودشان را محبوس کرده‌اند؛ در خانه و خانواده و خرید و مد و زیبایی و دکوراسیون و آرایش و حجاب و ... خودشان را گیر انداخته‌اند‌. وقتی فکر و ذهن و عمل مدام در چیزی دست و پا بزند تو دیگر نه حوصله و نه وقت مسائل دیگر را داری...

دختر است!

من زادگاهم را ندیده ام 

جایی که مادرم 

بار سنگین بطنش را

 در زیر سقفی فرو نهاد

 هنوز زنده است

 نخستین تیک‌تاک‌های قلب کوچکم 

در سوراخ بخاری

 و درز آجرهای کهنه

 و پیداست جای نگاهی شرمسار 

بر در و دیوار اتاق 

نگاه مادرم

 به پدرم 

و پدر بزرگم

 صدای خفه ای گفت 

دختر است!

 قابله لرزید

 در تردید سکه ناف‌بران

 و مرگ حتمی شیرینی ختنه سوران

 در اولین زیارت از زادگاهم

 نگاه شرمسار مادرم را 

از دیوارها می زدایم

 و آنجا که نبضم آشکارا کوفتن آغازید

 اقرار می آغازم که

 در دستهای روشنم

 شهوت گره شدن و کوبیدن نیست

 عربده نمی‌کشم

 افتخار کشتن انسان‌ها را ندارم

 که بر سر سفره برتری آدم‌های نر پروار نشده‌ام

 

پی‌نوشت: شعری از طاهره صفارزاده به مناسبت سالروز درگذشتش

زنانی با عکس پروفایل پیاز!

«تا زمانی که عکس پروفایل زنان عکس گل و پیاز و درخت و بچه و ..‌. است زنان پیشرفت نخواهند کرد» این را یکی از همکلاسی‌ها در گروه گفته بود. چند وقت قبل هم پست‌هایی تقریبا با همین مضامین خوانده‌بودم.

پروفایل یکجور شناسه است. اولین مواجهه آدم‌ها در فضای مجازی با «پروفایل» است. بنابراین پروفایل یک شناخت کم و حداقلی از افراد می‌دهد و بعضی اوقات همین تصویر پروفایل جرقه شروع یک رابطه را می‌زند و گاهی هم رغبت فرد را برای شروع رابطه می‌گیرد. به همین خاطر پروفایل دارای اهمیت است.

اینکه آدمها دوست دارند خودشان را چطور نمایش بدهند امری کاملا شخصی است و در حیطه دوست داشتنها؛ البته تا جایی که اخلاق را زیر پا نگذارد. لذا بعضی‌ها در پروفایلشان عکس طبیعت می‌گذارند، بعضی‌ها اعتقاداتشان را نشان می‌دهند، بعضی‌ها جنسیت‌شان را و بعضی‌ها هم افرادی که دوستشان دارند را نشان میدهند.

بعضی زنها دوست دارند در پروفایل عکس فرزند و همسرشان را بگذارند جای سرزنش دارد؟! به نظرم ندارد چون این افراد حالشان اینطوری خوب است. بعضی ها هم به دلایلی عکس خودشان را نمی‌گذارند مثلا من این کار را نمی‌کنم چون دوست ندارم عکسم در موبایل یک مرد غریبه باز شود. البته پروفایل اینستاگرام از این نظر با تلگرام و امثال اینها فرق دارد.

 

ولی آنچه در این موضوع اهمیت دارد نفس عمل نیست، بلکه چرایی‌اش است. چرا زنان حالشان با تکرار مداوم این نمایش ها خوب میشود؟ چرا زنان دوست دارند اسم پروفایلشان « پسرم، همه‌کسم» «من و عشقم شما همه» «همسرم مثل کوه پشتمه» و این چیزها باشد؟ چرا عکس پروفایلشان عکس‌های مختلف از فرزندشان یا همسرشان است؟ 

چون همسری و مادری برای زنان نقشی‌ست که در جامعه بیش از پیش به آن اهمیت داده شده‌است؟ چون با این کار مورد تشویق قرار گرفته‌اند؟ یا چون هویت مستقل زنانه مخصوصا  بعد از ازدواج را نیاموخته‌اند؟ یا شاید بخشی  از این عمل به تمایل زنان به نمایش گذاشتن آنچه که دارند برمی‌گردد؟

به نظرم تحلیل این موضوع اهمیت دارد نه طعن و تحقیر زنانی که این کار را انجام می‌دهند.