شاید برای شما هم اتفاق بیفتد

من اهل دنبال کردن اخبار نیستم. آن شب قبل خواب وقتی چرخی در ایتا زدم و خبر شهادت آن جوان سبزواری را خواندم خیلی ناراحت شدم. وقتی هم فهمیدم همان شب می‌خواسته دنبال دخترش برود اشک در چشمانم جمع شد. سرم را که روی بالشت گذاشتم افکار مختلف به سرم هجوم آوردند. اولینش هم این که، اگر همسرت جای شهید الداغی بود چه؟ انگار قلبم جایش تنگ شده‌بود! خیلی زود این فکر را پس زدم. به جایش فکر کردم اگر من جای آن دخترها بودم چه؟
همینطور که افکار مختلف به سرم هجوم آورده‌بود تصمیم گرفتم فردا متنی برای این شهادت بنویسم؛ مهمترین جمله‌های آن متنی که در سرم چرخ می‌خورد این بود:
*«غیرت» آن مزخرفاتی نیست که در «ابلق» نرگس آبیار دیدید؛ همسر مونا حیدری و پدر رومینا هم هیچ ارزشی نه برای زن و نه برای ناموس قائل بودند، آنها تنها چیزی که دیدند خودشان بوده و بس...نمیدانم شهید «حمیدرضا الداغی» هشتگ «من ناموس کسی نیستم» به گوشش خورده‌بوده یا نه، ولی با شهادتش نشان داد که به آن باور ندارد. او دختران دیگر شهر را هم مانند دختر خودش ناموسش می‌پنداشت...*

«بله» را باز کردم تا اینها را بنویسم. چشمم به گروه چند هزار نفری‌مان افتاد، بازش کردم. آنچه را که می‌خواندم باور نمی‌کردم! واکنش بعضی‌ها را نمی‌توانستم درک کنم و هر ثانیه بر بهتم افزوده می‌شد: 

 «آنقدر تبلیغ شهادت کردید که جوان مردم بیخود پرپر شد!»
« آنها که خودشان حجاب درستی نداشتند»
«او خودش را بیخود وسط معرکه انداخته!»
«او میتوانسته پدری دلسوز و فداکار برای فرزندش باقی بماند و به جامعه و حکومت اسلامی خدمت کند نه اینکه در جوانی شهید شود»

 باورم نمی‌شود. همیشه با خودم می‌گفتم چطور یک آدمهایی پیدا شدند که به خانواده شهدا زخم زبان زدند و خون ارزشمند شهیدشان را بی قدر کردند ولی حالا داشتم خودم همین حرفها را می‌خواندم! از فکر اینکه این حرف‌ها به گوش خانواده آن شهید برسد سرم داغ کرد. نمی‌دانم در آن گروه چند هزار نفری چه‌ها گفتم، حتما خطبه امام علی را به خاطرشان آورده‌ام:
" به من خبر رسیده که مردى از لشکر شام به خانه زنى مسلمان و زنى غیر مسلمان که در پناه حکومت اسلام بوده وارد شده، و خلخال و دستبند و گردن بند و گوشواره هاى آنها را به غارت برده، در حالى که هیچ وسیله اى براى دفاع، جز گریه و التماس کردن، نداشته اند. لشکریان شام با غنیمت فراوان رفتند بدون این که حتّى یک نفر آنان، زخمى بردارد، و یا قطره خونى از او ریخته شود، اگر براى این حادثه تلخ، مسلمانى از روى تأسّف بمیرد، ملامت نخواهد شد، و از نظر من سزاوار است." امیرالمومنین در مورد زن غیرمسلمان اینطور می‌گوید، زنی که فقط گوشواره ‌اش را گرفته‌اند، نه اینکه چاقو گذاشته باشند روی بدنش، نه اینکه دستش را به زور کشیده باشند... امیرالمومنین اینطور از امنیت زن در جامعه اسلامی سخن می‌گوید. بعد بعضی ها...

 ولی این را خاطرم هست که از شدت بهت فراموش کردم بهشان بگویم اگر خودتان یا دختر و همسرتان جای آن دختران بودند به همین نتیجه می‌رسیدید؟

ابلق

من ابلق را دوست نداشتم؛ اصلا دوست نداشتم. این دوست نداشتن هم ربطی به مباحث ساختاری فیلم ندارد. آخرین ساخته نرگس آبیار مانند اثر پیشینش، روی موج محتوا حرکت می‌کند و جلو می‌رود تا ساختارش. احتمالا تعریف افراد از فیلم زنانه متفاوت است، ولی گمان می‌کنم فیلمی زنانه است که نه تنها موضوعش مربوط به زنان است بلکه قهرمانش هم یک زن است؛ قهرمانی که منفعل نیست. فیلمی که فقط شخصیت اصلی‌اش زن باشد و نقش یک قربانی را بازی کند زنانه نیست. من این نگاه «سابجکتیو» به زن را نمی‌پسندم؛ چون احساس ناخوشایند ابزار بودن را تداعی می‌کند. جالب اینجاست که ابلق دو زن قربانی مشخص دارد که باید ساکت باشند؛ الناز شاکردوستی که مورد تعرض قرار گرفته و گلاره عباسی که چشم روی چشم‌چرانی‌های شوهرش بسته‌است. ابلق در بهترین حالت یک فیلم اجتماعی است برای طرح یک معضل اجتماعی و اخلاقی، نه بیش از این. در واقع بیش از اینکه فیلم تجاوز باشد فیلم غیرت است، آن هم از نوع منفی و منزجرکننده‌اش.
نکته دیگر اینکه فیلم بی‌سر و ته است؛ معلوم نیست چرا الناز شاکردوست لهجه دارد؟ آن منطقه فقیرنشین کجاست؟ اصلا قصه چرا دارد آنجا روایت می‌شود؟ طبق گفته نرگس آبیار فیلم تحت تاثیر جنبش «می تو» بوده است! جنبش می تو بالاشهری‌ها یا نهایتا طبقه متوسطی‌ها چه ربطی به پایین شهر دارد؟! اگر هم فقط از این جریان الهام گرفته و میخواسته جامعه ایران را روایت کند، سبک زندگی دینمدارانه جایش در این جریان کجاست؟ سکوت شاکردوست آنطور که آبیار نشان می‌دهد برآمده از دین است؟ یا آنطور که ما می‌دانیم برآمده از سنت؟ اینها را که کنار هم میگذارم حس میکنم آبیار فقط خواسته بر موج می‌تو سوار شود که جا نماند.
ای کاش نرگس آبیار فیلم‌های -به زعم خودش- با موضوع زنان را همینجا تمام کند و سراغ موضوعات دیگر برود! چون قطعا کاگردان خوبی است. هنوز «نفس» با اختلاف بهترین ساخته نرگس آبیار و یکی از خوب‌های سینمای ایران است.