بازنمایی دو تصویر از زن ایرانی

تصویر اول: شرکت تولیدکننده «عشق ابدی» قرار است از یک برنامه دیگر رونمایی کند: «زن روز». مهناز افشار هم قرار است جای پرستو صالحی بنشیند. برنامه‌ای که قرار است به قول خودش خوش‌استایل‌ترین، زیباترین و خوش‌پوش‌ترین زن ایرانی را انتخاب کند.

 

این زن روز تکرار و یادآور «مجله زن روز» است. مجله‌ای که در دهه چهل به تقلید از یک مسابقه اروپایی، مسابقه «دختر شایسته ایران» را راه انداخت. مسابقه‌ای که برندگانش دخترانی زیبا از طبقه بالای جامعه بودند. حتی لوگوی برنامه جدید زن روز یادآور تاج‌گذاری مسابقه «Miss world» است که همه مسابقات زیبایی جهان از آن تقلید می‌کنند! الماسی به شکل تاج‌ در بالای نام زن روز.

 

 این عقب‌گرد و این ابژه‌انگاری از زن ایرانی، امر تازه‌ای نیست. «زن زندگی آزادی» هرچه برای بعضی‌ها به خصوص آنور آبی‌ها نان داشت برای زن ایرانی آبی نداشت که هیچ، او را به سمت هرچه منفعل‌شدن کشاند، برعکس نامش که «آزادی» را یدک می‌کشد تمام تلاشش را کرد که زن ایرانی را در بند و اسیر موهومات تبلیغاتی و فریبکارانهٔ مدرن کند. دقیقا بعد از ماجرای مهسا امینی، «مسابقه دختر شایسته ایرانی» به یاد مهسا امینی در آمریکا شکل گرفت تا هرساله دختر شایستهٔ ایران را با معیارهای اروپایی_آمریکایی معرفی کند که موفق هم نبود و سروصدایی در جامعه ایرانی به پا نکرد. این‌بار زن روز پس از موفقیت در برنامه زرد عشق ابدی، آمده تا شاید بتواند آن ماموریت ناتمام استعماری را انجام دهد.

 

این درحالی‌ست که نخبگان و فمینیست‌های جهان (همین جهان غرب) بارها به اینگونه مسابقات اعتراض کرده‌اند و حتی در دهه هفتاد میلادی اعتراضشان را به شدیدترین شکل ابراز کردند، زیرا این مسابقات را مصداق بارز شیءانگاری زن، ترویج کلیشه‌های جنسیتی و تاکید بر ظاهر به‌عنوان ملاک ارزش‌گذاری زن می‌دانند.

 

تصویر دوم: «سحر امامی» با شجاعت مثال‌زدنی‌اش‌ هنگامی که ساختمان صداوسیما مورد حمله قرار می‌گیرد همچنان روی آنتن است و محکم و رسا صدایش را مخابره می‌کند.‌ صدایش در سرتاسر دنیا شنیده می‌شود و جهانیان تصویری جدید از زن ایرانی را می‌بینند و او را قهرمان خطاب می‌کنند. تصویری که اتفاقا جنسیتی نیست. به ظاهر و لباس و قیافه و آرایش کاری ندارد بلکه نمایانگر یک ارزش عمیق و زیبای انسانی است به نام «شجاعت». همان تصویری که اسلام در قرآن از حضرت آسیه می‌سازد. «و ضرب اللَّه مثلا للذین آمنوا امرأت فرعون...» زن فرعون نمونه‌ای برای تمام مومنان است، چه زن، چه مرد... .

 

بعد از جنگ گروهی از خبرنگاران به دیدن ساختمان صداوسیما می‌روند و با سحر امامی هم هم‌صحبت می‌شوند. همان‌جا یک عکس تاریخی هم ثبت می‌شود. یک خانم خبرنگار آمریکایی کنار سحر امامی می‌ایستد و درحالی که انگشت سبابه‌اش را بالا آورده، ژست حماسی امامی را تکرار می‌کند و عکس می‌گیرد.

 

این عکس خیلی نمادین، دوست‌داشتنی، باابهت و غرورآفرین است. اگر در مسابقات زرد انتخاب دختر شایسته، نگاه همه جهان به زن اروپایی و آمریکایی‌ست تا شبیه‌ش شوند، در این عکس زن آمریکایی، زن ایرانی را قهرمان می‌داند و به دنبال الگو گرفتن از اوست. گویی نظم جدید جهانی از همین عکس شروع شده‌است...